سرویس فناوری - ۳۵ سال پیش در روز ۲۴ آوریل ۱۹۹۰، تلسکوپ فضایی هابل به فضا پرتاب شد و از آن زمان تصاویر بی‌سابقه و خیره‌کننده‌ای را برایمان ارسال کرده است. ...

به گزارش سرویس فناوری جیرجیرک به نقل از فرادید - سی وپنج سال پیش در روز ۲۴ آوریل ۱۹۹۰، عصری انقلابی در علم نجوم آغاز شد؛ در آن تاریخ، تلسکوپ فضایی هابل سوار بر شاتل فضایی دیسکاوری، زمین را ترک کرد تا دید ما از جهان را دگرگون کند. روز بعد بازوی رباتیک شاتل، هابل را از محفظه بار جدا کرد و آن را در مدار قرار داد. کمتر از یک ماه بعد، هابل رسماً مأموریت خود را آغاز کرد: رصد کیهان برای ناسا و آژانس فضایی اروپا با استفاده از آینه ۲٫۴ متری برای جمع آوری نور ستارگان که بزرگ ترین آینه در زمان خود به شمار می رفت.

تلسکوپ هابل در طول سال های پس از پرتاب بیش از ۱٫۶ میلیون رصد انجام داده و ۴۳۰ ترابایت داده جمع آوری کرده است. این تلسکوپ نشان داد که سیاه چاله های کلان جرم در مرکز بیشتر کهکشان های بزرگ جای دارند، قمر یخی مشتری یعنی اروپا ممکن است فواره هایی از آب به فضا پرتاب کند و در آینده ای دور کهکشان راه شیری ما احتمالاً با همسایه اش آندرومدا برخورد خواهد کرد.

با این حال مأموریت هابل تقریبا نزدیک بود به شکست منتهی شود. طراحی این تلسکوپ چند دهه به طول انجامید؛ به طوری که حتی در سال ۱۹۷۲ در یکی از کمیک های سوپرمن ظاهر شد تا اینکه سرانجام در سال ۱۹۹۰ به فضا رسید؛ اما پس از استقرار و آغاز به کار، اخترشناسان متوجه شدند که دید تلسکوپ تار است و علت آن را به یک نقص کوچک در آینه نسبت دادند.

باورنکردنی است که همان آینه هنوز هم در هابل استفاده می شود. خوشبختانه، هابل به طور ویژه طراحی شده بود تا در مدار توسط فضانوردان تعمیر شود. نخستین و مهم ترین مأموریت تعمیراتی ناسا در دسامبر ۱۹۹۳ انجام شد؛ در طول پنج پیاده روی فضایی جداگانه، فضانوردان دوربین اصلی جدیدی نصب کردند که قادر به اصلاح تاری دید هابل بود و همچنین سامانه ای بزرگ که نور ورودی به تجهیزات اولیه تلسکوپ را اصلاح می کرد.

مأموریت های دیگر شاتل در سال های ۱۹۹۷، ۱۹۹۹، ۲۰۰۲ و ۲۰۰۹ نیز از هابل بازدید کردند، عمر آن را افزایش و با سخت افزار و تجهیزات جدید، میدان دیدش را گسترش دادند.

نتایج، واقعاً خیره کننده بوده اند. موقعیت هابل برفراز بخش عمده جو زمین به آن امکان می دهد تا کیهان را بدون اختلالات و تلاطم های معمول رصدخانه های زمینی مشاهده کند. این موقعیت منحصربه فرد، تأثیر عمیقی بر درک ما از منظومه شمسی و جهان اطراف گذاشته است.

در همسایگی خودمان، هابل تغییرات جوی سیارات بیرونی را مطالعه کرده، قمرهایی را در اطراف پلوتو کشف کرده و برخورد تاریخی دنباله دار شوماخر-لوی ۹ با مشتری را که لکه هایی به اندازه زمین روی آن به جا گذاشت، رصد کرده است.

در اعماق دورتر فضا، تلسکوپ هابل اثباتی قطعی را برای وجود سیاه چاله های کلان جرم ارائه داد و نخستین مشاهدات از برخورد اجرام آسمانی با سطح ستاره ای به جز خورشیدمان را ثبت کرد. همچنین در دستاوردی بزرگ، اولین تصویر از انفجار ابرنواختری را ثبت کرد که توسط اخترشناس ها پیش بینی شده بود.

هابل همچنین برخی از نمادین ترین تصاویر فضایی را ثبت کرده است؛ از جمله تصویر خیره کننده «ستون های آفرینش» در سحابی عقاب که محل تولد ستارگان است.

هابل در طول ۳۵ سال مرزهای امکان پذیری را جابه جا کرده و با هر بار جمع آوری نور از اعماق کیهان، دید ما از جهان را دگرگون ساخته است؛ اما اینکه تا چه مدت دیگر بتواند به این مأموریت ادامه دهد، هنوز نامشخص است.

اندکی پس از آخرین مأموریت سرویس دهی در سال ۲۰۰۹، شاتل های ناسا که فضانوردان را به سوی هابل می بردند، بازنشسته شدند. درطول بیش از ۱۵ سال گذشته، فضا آسیب های بیشتری به این تلسکوپ وارد کرده است. با افزایش نقص های سخت افزاری، عملیات تلسکوپ به راه حل ها و ابتکارهای جایگزین وابسته شده و حتی خوش بین ترین ستاره شناسان هم اعتراف کرده اند که عمر آن رو به پایان است.

در ژوئن ۲۰۲۴ ناسا اعلام کرد که خرابی ابزارها باعث شده تنها یک ژیروسکوپ کاملاً فعال باقی بماند که سرعت عملیات هابل را کاهش می دهد. به علاوه، جو زمین به تدریج در حال کشیدن هابل به سمت زمین است و نابودی نهایی آن در دهه آینده پیش بینی می شود.

ناسا تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) را به عنوان جانشین هابل در سال ۲۰۲۱ به فضا فرستاد؛ اما برخلاف هابل، جیمز وب در فاصله ای بسیار دورتر از مدار زمین مستقر است که امکان سرویس دهی به وسیله فضانوردان را تقریباً غیرممکن می کند. این دو تلسکوپ به طور مستقل داده ها را جمع آوری می کنند، اما گاهی طی همکاری هایی نتایج شگفت انگیزی را منتشر کرده اند.

با وجود سن بالای هابل، ممکن است این تلسکوپ هنوز شانس تولدی دوباره داشته باشد. در سال ۲۰۲۲، جرد آیزاکمن، میلیاردر آمریکایی که هزینه ی چند پرواز خصوصی فضایی با اسپیس ایکس را پرداخت کرده، پیشنهاد مأموریت سرویس دهی جدیدی برای این تلسکوپ کهنسال ارائه داد. ناسا به طور جدی این پیشنهاد را بررسی کرد؛ اما در سال ۲۰۲۴ تصمیم گرفت آن را دنبال نکند.

اکنون آیزاکمن نامزد ریاست ناسا از سوی رئیس جمهور دونالد ترامپ است. سناتورها جلسه تأیید صلاحیت او را اوایل ماه گذشته برگزار کردند، اما هنوز رأی گیری نهایی انجام نشده است. مشخص نیست قوانین چه تأثیری بر رابطه او با اسپیس ایکس خواهند گذاشت یا در صورت تأییدشدن، آیا اختیار لازم برای احیای پیشنهاد مأموریت سرویس دهی را خواهد داشت یا نه.

البته  ناسا با چالش هایی بسیار بزرگ تر از سرنوشت یک رصدخانه روبه رو است. هابل و جیمز وب تنها تلسکوپ های اخترفیزیکی هستند که در صورت تصویب بودجه پیشنهادی دولت ترامپ برای ناسا، همچنان تأمین مالی خواهند شد. (البته تخصیص بودجه توسط کنگره صورت می گیرد، نه رئیس جمهور، و کنگره سابقه طولانی در احیای بودجه پروژه های علمی فضایی دارد).

NGC 7635، که به نام سحابی حبابی شناخته می شود، حدود ۷,۱۰۰ سال نوری از زمین فاصله و در صورت فلکی کاسیوپیا قرار دارد. قطر این سحابی حدود هفت سال نوری است؛ در مرکز آن ستاره ای قرار دارد که ۴۵ برابر سنگین تر از خورشید ما است و گازهایی را با سرعت هایی تا ۶٫۴ میلیون کیلومتر در ساعت به فضا پرتاب می کند

و درنهایت نکته ی شگفت انگیز این است که هابل ستاره ای را دیده که کمتر از یک میلیارد سال پس از بیگ بنگ شکل گرفته، اما هنوز نمی تواند آینده خودش را ببیند.

منبع: خبرآنلاین